Madde ve Özellikleri

Madde; hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan, boşlukta yer kaplayan her şeye denir. Maddenin şekil almış haline cisim denir. Madde doğada farklı formlarda bulunabilir. Katı, sıvı, gaz ve plazma gibi. Belirli bir şekli ve hacmi olan maddeye katı madde denir. Belirli şekilleri olmadığı halde belirli bir hacme sahip olup bulunduğu kabın şeklini alan maddeye sıvı madde denir. Belirli bir şekli ve hacmi olmayan, içerisine konuldukları kabın şeklini alan maddeler gaz olarak adlandırılır. Gaz maddelerin atomları çok yüksek sıcaklıkta en az bir elektron kaybeder ve iyon haline geçer, iyonlaşmış gaz atomlarından ve serbest elektronlardan maddenin plazma hali meydana gelir. Plazma halinde maddede ışıma görülür.

Maddenin başka bir maddeye dönüşmeden, madde üzerinde gözlenebilen ve ölçülebilen özelliklere maddenin fiziksel özellikleri denir. Maddenin başka bir maddeye dönüşümü esnasında gözlemlenen, maddenin iç yapısı ile ilgili özelliklere maddenin kimyasal özellikleri denir.

Fiziksel Değişim
Maddenin dış yapısında görünen, maddenin atomik veya moleküler yapısı değişmeden meydana gelen değişimlere fiziksel değişim denir. Fiziksel değişimde maddenin sadece hal, boyut gibi özelliklerinde değişme olur. Buzun erimesi, suyun buharlaşması vb. gibi. Fiziksel değişim geçiren maddeler eski hallerine tekrar dönebilir.

Kimyasal Değişim
Maddenin atomik veya moleküler yapısında meydana gelen, farklı özellikte bir madde meydana getiren değişimlere kimyasal değişim denir. Paslanma, yanma ve çürüme olaylarında madde kimyasal değişime uğrar. Ayrıca maddenin kimyasında değişim gerçekleştiği için maddede fiziksel değişim de gerçekleşir. Kimyasal değişimden sonra madde eski haline geri döndürülemez. Demirin paslanması, kağıdın yanması vb. kimyasal değişime örnektir.

Maddenin Ortak Özellikleri

Bütün maddelerin sahip oldukları özelliklere maddenin ortak özellikleri denir. Kütle, hacim, eylemsizlik, tanecikli yapı ve boşluklu yapı maddenin ortak özellikleridir.

Kütle: Cisimlerin üzerlerine uygulanan kuvvete karşı gösterdikleri dirence denir. Her maddenin kütlesi bulunmaktadır. SI birim sisteminde kütle birimi kilogramdır. m sembolü ile gösterilir. Kütle ölçümü eşit kollu terazi ile yapılır.
Hacim: Maddelerin uzayda kapladıkları yere hacim denir. SI birim sisteminde hacim birimi m^3 tür. Hacim V sembolü ile gösterilir.
Eylemsizlik: Durumu koruma prensibidir. Maddenin sahip olduğu hareket ve şekil durumunu koruma isteğine eylemsizlik denir.
Tanecikli Yapı: Bütün maddeler atomlardan meydana gelmektedir, atom ise elektron ve çekirdek gibi taneciklerden meydana geldiği için bütün maddeler tanecikli yapıdadır.
Boşluklu Yapı: Atomlarda çekirdek ile elektron arasında yer alan boşluklar bütün maddelerin boşluklu yapıda olmasını gerektirir.

Maddenin Ayırt Edici Özellikleri

Maddelerin birbirinden ayırt edilmesini sağlayan özelliklere maddenin ayırt edici özellikleri denir. Maddenin ayırt edici özellikleri, maddenin az olmasına veya çok olmasına göre belirlenmeyen özelliklerdir. Öz kütle, öz hacim, erime noktası, kaynama noktası, çözünürlük, erime ısısı, kaynama ısısı, öz ısı, esneklik katsayısı, boyca uzama katsayısı ve genleşme katsayısı gibi özellikler maddenin ayırt edici özellikleridir.

Özkütle: Maddenin birim hacminin kütlesine öz kütle denir. Basınç ve sıcaklık gibi faktörlerin etkisiyle özkütle değişebilmektedir.
Özhacim: Maddenin birim kütlesinin hacmidir. Özkütlenin tersi olarak ifade edilir. Katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici özelliktir.
Erime noktası: Maddenin katı halden sıvı hale geçiş sıcaklığına erime noktası denir. Katılar için ayırt edici bir özelliktir.
Kaynama noktası: Maddenin sıvı halden gaz haline geçtiği sıcaklığa kaynama noktası denir. Sıvılar için ayırt edici bir özelliktir.
Çözünürlük: Belirli sıcaklıkta 100cm^3 çözücüde çözünen en fazla madde miktarına çözünürlük denir. Katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir.
Erime ısısı: Erime noktasında bulunan 1 g katı maddeyi aynı sıcaklıkta sıvı hale getirmek için gerekli ısı miktarına erime ısısı denir.  Katılar için ayırt edici bir özelliktir.
Kaynama ısısı: Kaynama noktasına gelmiş 1 g sıvıyı aynı sıcaklıkta gaz haline getirmek için gerekli olan ısı miktarıdır. Sıvılar için ayırt edici bir özelliktir.
Özısı: 1 gr maddenin sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli ısı miktarına özısı veya ısınma ısısı denir. Katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir.
Esneklik katsayısı: Bir maddenin hacmi veya şekli değiştiğinde eski haline dönebilme katsayısına denir. Katılar için ayırt edici bir özelliktir.
Boyca uzama katsayısı: 1cm'lik parçanın sıcaklığının 1 °C değiştiğinde boyunda meydana gelen değişim miktarına denir. Katılar için ayırt edici bir özelliktir.
Genleşme katsayısı: 1cm^3 lük parçanın sıcaklığının 1 °C değişmesi durumunda hacminde meydana gelen değişim miktarına genleşme katsayısı denir.  Katı ve sıvılar için ayırt edici bir özelliktir.